ثبت جهانی منظر هخامنشی خلیج فارس - بهترین عینک آفتابی

به گزارش بهترین عینک آفتابی، وقتی صحبت از کاخ ها و آثار دوره هخامنشیان به میان می آید نخستین تصویری که در ذهن تداعی می شود کاخ های تخت جمشید و آثاری است که در شوش وجود دارد؛ این در حالی است که آثار متعددی از دوره هخامنشی در دیگر نقاط کشور کشف شده که از آن جمله می توان به مجموعه کاخ های سه گانۀ هخامنشی شهرستان دشتستان اشاره نمود.

در محدوده شهرستان دشتستان علاوه بر سه کاخ بر جای مانده از دوره هخامنشی، سه معدن سنگ، بیش از سی محوطه باستانی پراکنده و بنای سنگی فاخری موسوم به گور دختر کشف و ثبت شده که در مجموع پهنۀ این شهرستان را به بستری غنی و قابل توجه از آثار قابل انتساب به دوره هخامنشی تبدیل می نماید. شاخص ترین آثار این مجموعه بقایای سه کاخ چرخاب، بردک سیاه و سنگ سیاه بوده که بنا به نظر پژوهشگران متعلق به دوره اول هخامنشی و قبل از از پادشاهی داریوش بزرگ است و می توان تاریخ ساخت آن ها را همدوره با مجموعه پاسارگاد در استان فارس دانست؛ که قطعا از کاخ های تخت جمشید، قدیمی تر هستند.

یدالله ذکاوت زاده، مدیر پایگاه میراث فرهنگی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان با اشاره به تاسیس رسمی پایگاه از خرداد ماه سال 1396 و محدودیت اعتبارت تخصیصی تا به امروز اظهار کرد که فعالیت عملی و میدانی این مجموعه در حوزه حفاظت، بازسازی و پژوهش از سال 1397 آغاز شده است.

ذکاوت زاده در ادامه با اشاره به وجود مجموعه آثار هخامنشی شهرستان دشتستان ازجمله سه کاخ چرخاب، بردک سیاه و سنگ سیاه، افزود: کاخ چرخاب که در فاصله یک کیلومتری جبهه غربی شهر برازجان قرار گرفته؛ هرچند در سال 1350 کشف شده بود و مورد کاوش قرار گرفته بود، مجددا در طول سال های دهه 1380 لایروبی شد و دامنۀ کاوش های آن توسعه یافت. کاخ بردک سیاه که در حدود 12 کیلومتری شمال غربی کاخ چرخاب قرار گرفته سال 1356 کشف و طی همان سال و سال های 84- 1383 مجموعا در سه فصل مورد کاوش قرار گرفته و بخشی از بقایای کاخ از زیر خاک بیرون کشیده شد. کاخ سنگ سیاه نیز که در حدود 5 کیلومتری کاخ بردک سیاه قرار گرفته همزمان با کاخ چرخاب در سال 1350 کشف و در سال 1356 مورد کاوش قرار گرفت. سه بنای مزبور که در کنار یکدیگر سبک و سیاق مشخصی از معماری دورۀ هخامنشی را به نمایش می گذارند، موضوع محوری فعالیت های پایگاه را تشکیل می دهند. با این همه وجود آثار فاخر دیگری مانند بنای سنگی گور دختر، سه کانسار و سی و چند محوطه هخامنشی در حوزۀ جغرافیایی فعالیت های پایگاه، دامنۀ کار را به میزان قابل توجهی توسعه می بخشد.

او در خصوص اهداف کوتاه مدت پایگاه میراث فرهنگی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان، گفت: اهداف کوتاه مدت بر 3 محور، حفاظت و بازسازی، ساماندهی و استانداردسازی محوطه ها و فراهم کردن زمینه های پژوهشی و مطالعات تکمیلی متمرکز است. در این راستا، توسعۀ فرآیند حفاظت فیزیکی (به قید اضطرار)، بازسازی و پیشگیری موثر از عوامل مخرب (به قید اضطرار)، توسعه زیرساخت های حراستی و حفاظت فیزیکی مجموعه ها، سامان دهی و لایروبی کاخ های هخامنشی چرخاب و بردک سیاه، ساماندهی و احیاء بنای تخریب شدۀ کاخ هخامنشی سنگ سیاه، مدیریت و هدفمندسازی طرح های پژوهشی مرتبط با آثار مجموعه، تجمیع نتایج حاصل از پژوهش های ماضی، جمع آواری و ساماندهی یافته های منقول به دست آمده از کاوش های اجرا شده در مجموعه و جلب همکاری موسسات معتبر دانشگاهی و انجمن های فعال در حوزۀ میراث فرهنگی به منظور توسعۀ فعالیت های پژوهشی و اجتماعی با هدف معرفی آثار مجموعه را در برنامه قرار داده ایم.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان ادامه داد: نقش پررنگ عوامل محیطی ازجمله جریانات سیلابی در فصول پرباران سال، رطوبت فصلی و زه بالای منطقه نقشی پررنگ در تشدید آسیب های وارده به مجموعه آثار هخامنشی شهرستان داشته و امیدوار هستیم با تامین اعتبارات لازم و تدارک زیرساخت های مورد نیاز، اقدامات موثری در خصوص حفاظت این آثار صورت پذیرد.

وی یادآور شد: طی یک دهه اخیر با همکاری یگان حفاظت میراث فرهنگی استان و نهادهای انتظامی و امنیتی، در محدودۀ آثار شناسایی شده حفاری غیرمجازی صورت نگرفته است؛ با این وجود سایر نقاط و به ویژه نواحی پیرامون آثار از این معضل در امان نبوده و بارها مورد تعرض حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان آثار فرهنگی قرار گرفته است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان درخصوص اهداف بلندمدت پایگاه میراث فرهنگی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان گفت: ثبت مجموعه کاخ های سه گانه شهرستان دشتستان و آثار و محوطه های وابسته به آن تحت عنوان منظر هخامنشی خلیج فارس در فهرست میراث جهانی یونسکو، ایجاد پارک ها و مجموعه های میراث فرهنگی و گردشگری با موضوع کاخ های سه گانه، توسعۀ فرآیند حفاظت پایدار و بازسازی پیوسته آثار مجموعه و توسعه و پیشبرد پروژه پژوهشی کاخ های هخامنشی شهرستان دشتستان ازجمله اهداف بلندمدت ماست.

ایلنا نوشت، وی در خصوص فرآیند تهیه پرونده ثبتی منظر هخامنشی خلیج فارس و ثبت آن در فهرست میراث جهانی یونسکو گفت: کاخ های سه گانه هخامنشی، بنای سنگی گور دختر، کانسارها و بیش از 30 محوطه باستانی قابل انتساب به این دوره نشان از اهمیت پهنۀ شهرستان دشتستان در مناسبات حکومتی دوره هخامنشی داشته که بر لزوم ثبت آن در فهرست میراث جهانی و توسعه برنامه های مطالعاتی مرتبط می افزاید.